Nieodwracalność skutecznego odstąpienia od umowy
8 listopada, 2024
Zakup samochodu używanego często wiąże się z ryzykiem ukrytych wad, które mogą wpływać na wartość i funkcjonalność pojazdu. Jedną z takich wad jest cofnięcie licznika przebiegu, które może zostać zakwalifikowane jako wada istotna, skutkująca odpowiedzialnością sprzedawcy z tytułu rękojmi. W niniejszym artykule omówię znaczenie cofniętego licznika w kontekście rękojmi, wskazując na kluczowe przepisy, orzecznictwo oraz odpowiedzialność karną za tego typu praktyki.
Wyjaśnienie pojęcia wady istotnej
Zgodnie z art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego wada fizyczna rzeczy występuje, gdy rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, w szczególności gdy nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć. Wada istotna to taka, która uniemożliwia korzystanie z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem lub znacząco obniża jej wartość. W przypadku cofniętego licznika mamy do czynienia z celowym działaniem, które wpływa na ocenę stanu technicznego pojazdu, jego wartość rynkową oraz dalsze koszty eksploatacji.
Cofnięty licznik jako wada istotna w świetle orzecznictwa
Orzecznictwo sądowe jednoznacznie wskazuje, że cofnięcie licznika może stanowić istotną wadę fizyczną pojazdu. W wyroku Sądu Okręgowego w Płocku z dnia 17 maja 2018 r. (sygn. akt IV Ca 168/18) uznano, że znaczne zaniżenie przebiegu pojazdu świadczy o wadzie istotnej, która uzasadnia odstąpienie od umowy. Podobne stanowisko zajął Sąd Okręgowy w Gliwicach w wyroku z dnia 14 grudnia 2022 r. (sygn. akt III Ca 1190/21), wskazując, że od przebiegu pojazdu zależy nie tylko jego cena, ale również stan techniczny oraz konieczność przeprowadzania napraw i konserwacji.
Rękojmia a świadomość kupującego
Sprzedawca odpowiada za wady pojazdu, nawet jeśli nie wiedział o ich istnieniu, zgodnie z art. 556 § 1 Kodeksu cywilnego. Ciężar udowodnienia, że kupujący miał świadomość wady w momencie zawarcia umowy, spoczywa na sprzedawcy (art. 557 § 1 Kodeksu cywilnego). W przypadku cofniętego licznika, jeżeli kupujący nie został poinformowany o rzeczywistym przebiegu pojazdu, ma prawo skorzystać z uprawnień wynikających z rękojmi, takich jak żądanie obniżenia ceny, naprawy, wymiany rzeczy na wolną od wad lub odstąpienie od umowy.
Uprawnienia kupującego i ograniczenia odpowiedzialności sprzedawcy
W przypadku wykrycia cofniętego licznika kupujący ma kilka możliwości działania w ramach rękojmi:
- Obniżenie ceny – Kupujący może żądać stosownego obniżenia ceny pojazdu, uwzględniając rzeczywistą wartość pojazdu z uwzględnieniem wady.
- Naprawa lub wymiana pojazdu – Kupujący może domagać się od sprzedawcy usunięcia wady poprzez naprawę lub wymianę pojazdu na wolny od wad. W praktyce wymiana może być trudna do zrealizowania w przypadku pojazdów używanych, dlatego najczęściej stosuje się obniżenie ceny.
- Odstąpienie od umowy – Jeśli wada jest istotna i uniemożliwia korzystanie z pojazdu zgodnie z jego przeznaczeniem, kupujący może odstąpić od umowy i żądać zwrotu zapłaconej kwoty.
Sprzedający nie będzie odpowiadał za wadę, jeśli:
- Kupujący wiedział o wadzie w momencie zawarcia umowy (art. 557 § 1 Kodeksu cywilnego).
- Upłynął termin na zgłoszenie wady. Zgodnie z art. 568 § 1 Kodeksu cywilnego sprzedawca odpowiada za wady fizyczne pojazdu, jeśli zostaną one stwierdzone w ciągu dwóch lat od wydania rzeczy kupującemu. Kupujący ma rok na zgłoszenie wady od jej wykrycia.
- Pojazd został sprzedany w ramach umowy, w której wyłączono lub ograniczono rękojmię, co jest dopuszczalne w przypadku sprzedaży między przedsiębiorcami (art. 558 § 1 Kodeksu cywilnego).
Odpowiedzialność karna za cofnięcie licznika
Cofanie liczników w pojazdach mechanicznych jest w Polsce przestępstwem, za które grożą poważne konsekwencje karne. Zgodnie z art. 306a Kodeksu karnego, kto zmienia wskazania drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w prawidłowość jego pomiaru, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Taka sama kara grozi osobie, która zleca wykonanie tego typu czynności.
Dodatkowo, art. 81a ustawy Prawo o ruchu drogowym nakłada na właścicieli pojazdów obowiązek zgłaszania wymiany drogomierza do odpowiedniego organu w terminie 14 dni od dnia jej dokonania. Niespełnienie tego obowiązku również stanowi wykroczenie, za które grozi grzywna.
Wprowadzenie przepisów karnych miało na celu ograniczenie procederu fałszowania przebiegu pojazdów, który wpływa nie tylko na uczciwość transakcji, ale także na bezpieczeństwo użytkowników dróg. Warto podkreślić, że odpowiedzialność karna za cofnięcie licznika nie wyłącza odpowiedzialności cywilnej sprzedawcy z tytułu rękojmi.
Podsumowanie
Cofnięcie licznika przebiegu pojazdu stanowi istotną wadę, która może być podstawą do skorzystania z uprawnień z rękojmi przez kupującego. Zarówno przepisy Kodeksu cywilnego, jak i liczne orzeczenia sądowe wskazują na odpowiedzialność sprzedawcy za tego typu wady, niezależnie od jego wiedzy czy intencji. Dodatkowo, cofanie liczników jest czynem zabronionym na gruncie Kodeksu karnego, co podkreśla wagę tego problemu. Zarówno kupujący, jak i sprzedawcy powinni mieć świadomość konsekwencji prawnych wynikających z fałszowania przebiegu pojazdów oraz obowiązków, jakie nakładają na nich przepisy prawa.