Wady prawne pojazdu a rękojmia – co jeśli jeden ze współwłaścicieli sprzedaje samochód bez zgody drugiego?
13 lutego, 2025
Wstęp
Ubezpieczenie GAP (Guaranteed Asset Protection) to popularne rozwiązanie dla właścicieli nowych pojazdów, którzy chcą zabezpieczyć się przed utratą wartości samochodu w przypadku szkody całkowitej. W teorii ma ono chronić ubezpieczonego przed stratą finansową wynikającą z różnicy między wartością rynkową pojazdu a kwotą wynikającą z faktury zakupu lub wartości pojazdu określonej w umowie leasingu. W praktyce jednak zdarzają się sytuacje, w których ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania. W niniejszym artykule omówimy podstawowe kwestie związane z odmową wypłaty świadczenia z tytułu ubezpieczenia GAP oraz analizę orzecznictwa w tym zakresie.
Czym jest ubezpieczenie GAP?
Ubezpieczenie GAP jest dodatkowym ubezpieczeniem, które pokrywa różnicę pomiędzy kwotą odszkodowania wypłaconego przez ubezpieczyciela z umowy AC a wartością początkową pojazdu. Istnieją różne warianty ubezpieczenia GAP, w tym:
- GAP fakturowy – pokrywający różnicę między ceną zakupu pojazdu a odszkodowaniem z AC,
- GAP finansowy – zabezpieczający różnicę między wartością rynkową pojazdu a kwotą kredytu lub leasingu do spłaty,
- GAP indeksowy – uwzględniający określoną wartość procentową spadku wartości pojazdu.
Odmowa wypłaty odszkodowania – podstawy prawne
Zgodnie z art. 15 ust. 3 i 5 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (u.d.u.r.), ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) oraz umowa ubezpieczenia powinny być sformułowane w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Oznacza to, że wszelkie niejasności w interpretacji postanowień OWU powinny być rozstrzygane na korzyść ubezpieczającego.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 maja 2019 r. (III CSK 206/17) podkreślił, że warunki ubezpieczenia, a zwłaszcza przesłanki wyłączenia odpowiedzialności ubezpieczyciela, muszą być jasno i precyzyjnie określone. Jeśli postanowienia OWU są niejednoznaczne, to ryzyko ich interpretacji obciąża ubezpieczyciela.
Kiedy ubezpieczyciel może odmówić wypłaty odszkodowania?
Mimo że ubezpieczenie GAP ma pełnić funkcję ochronną, w praktyce ubezpieczyciele odmawiają wypłaty świadczeń, powołując się na różne argumenty. Do najczęstszych podstaw odmowy należą:
- Nieprecyzyjne określenie wypadku ubezpieczeniowego – Ubezpieczyciele mogą argumentować, że szkoda całkowita nie spełnia definicji wypadku ubezpieczeniowego w rozumieniu OWU.
- Wyłączenia odpowiedzialności – OWU mogą zawierać postanowienia wyłączające odpowiedzialność ubezpieczyciela np. w przypadku szkody spowodowanej rażącym niedbalstwem kierowcy lub zawyżenia wartości pojazdu na fakturze.
- Zawyżona wartość pojazdu na fakturze – Niektóre firmy ubezpieczeniowe argumentują, że podczas zawierania umowy ubezpieczenia dokonano zawyżenia wartość samochodu, a co za tym idzie, może prowadzić do odmowy wypłaty świadczenia.
Orzecznictwo a odmowy wypłaty odszkodowania z GAP
- Wyrok Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 02.11.2021 r. Sygn. akt II C 754/21
Pan X kupił samochód i wykupił ubezpieczenie GAP, ale po szkodzie całkowitej ubezpieczyciel odmówił wypłaty, twierdząc, że wartość auta na fakturze była zawyżona. Sąd uznał, że skoro ubezpieczyciel zaakceptował składkę obliczoną na tej podstawie, nie może później odmawiać wypłaty. W wyroku Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 02.11.2021 r. (II C 754/21) wskazano, że zawyżenie wartości pojazdu na fakturze zakupu nie oznacza zagrożenia dla interesów ubezpieczyciela, ponieważ pobiera on odpowiednio wyższą składkę. Podobnie orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 24 kwietnia 2018 r. (V CSK 305/17), podkreślając, że ubezpieczyciel nie może odmówić wypłaty odszkodowania na tej podstawie.
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29.05.2019 r. Sygn. akt III CSK 206/17
W innym przypadku ubezpieczyciel odmówił wypłaty, twierdząc, że szkoda całkowita została wyliczona na podstawie wartości rynkowej pojazdu, a nie wartości z faktury zakupu. Sąd uznał, że OWU były niejasne, a zgodnie z zasadą in dubio contra proferentem należy interpretować je na korzyść klienta. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 2019 r. (III CSK 206/17), postanowienia ogólnych warunków ubezpieczenia (OWU) muszą być jednoznaczne i zrozumiałe. Jeśli są niejasne lub wieloznaczne, ryzyko ich interpretacji obciąża ubezpieczyciela (in dubio contra proferentem). To oznacza, że w przypadku wątpliwości należy przyjąć korzystniejszą interpretację dla ubezpieczonego.
- Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12.07.2018 r. Sygn. akt I ACa 1595/17
Ubezpieczyciel argumentował, że szkoda całkowita została określona według warunków AC, a nie według definicji w polisie GAP. Sąd stwierdził, że ubezpieczyciel nie może stosować różnych interpretacji zależnie od swojej wygody i zobowiązał go do wypłaty. W wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 12 lipca 2018 r. (I ACa 1595/17) podkreślono, że umowa ubezpieczenia pełni funkcję ochronną. W związku z tym nie można interpretować jej postanowień w sposób sprzeczny z interesem ubezpieczonego, a ubezpieczyciel nie może dowolnie zmieniać warunków w zależności od tego, co jest dla niego korzystniejsze.
Podsumowanie
Ubezpieczenie GAP stanowi istotną ochronę finansową w przypadku szkody całkowitej, ale w praktyce dochodzi do sporów z ubezpieczycielami na tle wypłaty odszkodowań. Kluczowe znaczenie ma analiza OWU oraz znajomość orzecznictwa, które w wielu przypadkach opowiada się po stronie ubezpieczonych. W przypadku odmowy wypłaty świadczenia warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie ubezpieczeniowym i dochodzić swoich praw przed sądem.