Zatrzymanie prawa jazdy

Z każdym rokiem rośnie liczba kierowców, którym zostaje zatrzymane prawo jazdy. Przepisy prawa o ruchu drogowym wyraźnie wskazują w jakich przypadkach można stracić uprawnienia do kierowania pojazdem mechanicznym.

W JAKICH PRZYPADKACH POLICJANT ZATRZYMA PRAWO JAZDY?

Do najczęstszych przypadków, w których policjant zatrzyma prawo jazdy zaliczyć należy n/w sytuacje:

• uzasadnione podejrzenie, że kierujący znajduje się w stanie nietrzeźwości lub stanie po użyciu alkoholu, albo środka działającego podobnie do alkoholu;
• gdy kierowca przekroczył prędkość o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym;
• gdy kierujący pojazdem przewozi osoby w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym;
• upłynął termin ważności prawa jazdy;
• przekroczenia przez kierującego pojazdem liczby 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny;
• przekroczenia przez kierującego pojazdem w okresie 1 roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy liczby 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego lub stwierdzenia, na podstawie prawomocnych rozstrzygnięć, że w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy popełnił on przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub trzy wykroczenia tj. spowodowanie zagrożenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym, nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, prowadzenia pojazdu po spożyciu alkoholu, przekroczenie prędkości o ponad 30 kim/h, naruszenie zakazu wyprzedzania, niedozwolone objeżdżanie zapór na przejazdach kolejowych i wjeżdżanie na przejazdy kolejowe, niezachowanie ostrożności przy korzystaniu z dróg wewnętrznych;
• popełnienia w okresie próbnym (czyli 2 lat od momentu zdania egzaminu na prawo jazdy) trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
• gdy wobec kierującego pojazdem wydane zostało postanowienie lub decyzja o zatrzymaniu prawa jazdy;
• gdy wobec kierującego pojazdem orzeczono zakaz prowadzenia pojazdów lub wydano decyzję o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami.

Wszystkie przypadki, w których policja zatrzyma prawo jazdy zostały wymienione w art. 135 i 135a ustawy Prawo o ruchu drogowym.

JAK WYGLĄDA PROCEDURA ZATRZYMANIA PRAWA JAZDY?

Z zatrzymania prawa jazdy policja wydaje pokwitowanie. Pokwitowanie z zatrzymania prawa jazdy uprawnia do kierowania pojazdem w okresie 24 godzin lub 7 dni w zależności od przyczyny zatrzymania.

Pokwitowanie uprawniające do kierowania pojazdem w okresie 24 godzin od momentu zatrzymania dotyczy sytuacji:

• przekroczenia przez kierującego 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego w okresie 5 lat od wydania skierowania na kurs reedukacyjny;
• popełnienia w okresie próbnym (czyli 2 lat od momentu uzyskania prawa jazdy kat B) trzech wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub jednego przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji;
• w przypadku przekroczenia prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym
• w przypadku przewożenia osób w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym.

Pokwitowanie uprawniające do kierowania pojazdem w okresie 7 dni od momentu zatrzymania dotyczy sytuacji:

• gdy upłynął termin ważności prawa jazdy;
• w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo lub wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Zatrzymanie wydanego w kraju prawa jazdy albo tymczasowego elektronicznego prawa jazdy następuje przez wprowadzenie informacji o zatrzymaniu do centralnej ewidencji kierowców niezwłocznie po stwierdzeniu wystąpienia przesłanek uzasadniających zatrzymanie prawa jazdy.

Natomiast zatrzymanie prawa jazdy wydanego przez Państwo inne niż Rzeczpospolita Polska następuje poprzez fizyczne zatrzymanie okazanego dokumentu niezwłocznie po wystąpieniu przesłanek uzasadniających zatrzymanie prawa jazdy.

W przypadku zatrzymania wydanego w kraju prawa jazdy albo tymczasowego elektronicznego prawa jazdy policja przekazuje informacje do centralnej ewidencji kierowców oraz sądowi uprawnionemu do rozpoznania sprawy lub prokuratorowi niezwłocznie, jednak nie później niż 7 dni od dnia zatrzymania prawa jazdy oraz niezwłocznie staroście, jednak nie później niż w dniu zatrzymania prawa jazdy.

CZY MOŻNA SIĘ ODWOŁAĆ OD DECYZJI O ZATRZYMANIU PRAWA JAZDY?

Policjant jest uprawniony wyłącznie do faktycznego odebrania kierującemu pojazdem dokumentu prawa jazdy. Natomiast sama decyzja w kwestii zatrzymania dokumentu może być podjęta wyłącznie przez sąd bądź prokuratora. W określonych przypadkach decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy wydaje starosta.

Ustawa prawo o ruchu drogowym nie przewiduje możliwości zaskarżenia zatrzymania prawa jazdy przez policjanta, pokwitowanie jest bowiem potwierdzeniem nie prawnego, lecz fizycznego zatrzymania dokumentu uprawniającego do kierowania pojazdem. Na takie zatrzymanie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, ale może być skutecznie zakwestionowane w drodze skargi złożonej na podstawie art. 227 k.p.a. Przedmiotem skargi może być zaniedbanie lub nienależyte wykonywanie zadań przez organy uprawnione do podejmowania określonych czynności, naruszenie praworządności lub słuszności interesu obywateli. Skargę składa się do organów właściwych do ich rozpatrzenia (art. 228 k.p.a.), a więc przełożonego policjanta.

WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU

Sąd jest właściwy do zatrzymania prawa, gdy przyczyną zatrzymania było:

1. uzasadnione podejrzenie popełnienia wykroczenia polegającego na kierowaniu pojazdem w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu (art. 87 § 1, 1a i 2 kodeksu wykroczeń);
2. uzasadnione podejrzenie, że kierowca popełnił wykroczenie, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów (art. 86b § 1, art. 92 § 3, art. 93 § 2, art. 94 § 1 i 2 kodeksu wykroczeń);
3. uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa kierowania pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 1 i 4 kodeksu karnego) i sprawa znajduje się w stadium postępowania sądowego;
4. uzasadnione podejrzenie, że kierowca popełnił przestępstwo, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów, i sprawa znajduje się w stadium postępowania sądowego.

WŁAŚCIWOŚĆ PROKURATORA

Prokurator jest właściwy do zatrzymania prawa jazdy na etapie postępowania przygotowawczego, gdy przyczyną zatrzymania było:

1. uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa polegającego na kierowaniu pojazdem mechanicznym w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego (art. 178a § 1 i 4 kodeksu karnego);
2. uzasadnionego podejrzenia, że kierowca popełnił przestępstwo, za które może być orzeczony zakaz prowadzenia pojazdów.

Sąd lub prokurator zatrzymując prawo jazdy wydaje postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy w terminie 14 dni od momentu otrzymania dokumentu. Jest to termin instrukcyjny, a więc jego przekroczenie nie rodzi żadnych skutków, np. obowiązku zwrotu dokumentu właścicielowi. Postanowienie może zostać wydane także po upływie tego terminu. O wydaniu postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy zawiadamia się właściwego starostę. Przekazanie takiej informacji właściwemu staroście ma na celu zapobiegnięcie sytuacji, gdy osoba, której zatrzymano prawo jazdy, zwróci się o wydanie jego wtórnika, motywując to przykładowo zgubieniem tego dokumentu.

Na postanowienie sądu lub prokuratora o zatrzymaniu prawa jazdy służy zażalenie.

• W wypadku wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy przez sąd w sprawie o przestępstwo zażalenie przysługuje do sądu odwoławczego (okręgowego lub apelacyjnego). Zażalenie wnosi się w terminie zawitym 7 dni od daty doręczenia postanowienia.
• W razie wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy w sprawie o wykroczenie zażalenie przysługuje do sądu rejonowego w innym równorzędnym składzie. Zażalenie wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia.
• Na postanowienie prokuratora o zatrzymaniu prawa jazdy przysługuje zażalenie do prokuratora nadrzędnego. Zażalenie wnosi się na piśmie w terminie 7 dni od daty doręczenia postanowienia.

Zażalenie wnosi się osobiście bądź za pośrednictwem ustanowionego pełnomocnika (adwokata, radcy prawnego).

W przypadku gdy sąd lub prokurator uzna, że nie ma podstaw do wydania postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy, nie wydaje się postanowienia o odmowie zatrzymania prawa jazdy, a wydaje się postanowienie o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy, które wydaje odpowiednio:

• prokurator, zawiadamiając o tym organ, który zatrzymał prawo jazdy;
• sąd, przy czym w przypadku prawa jazdy wydanego w kraju o wydaniu postanowienia sąd zawiadamia organ, który wydał prawo jazdy.

Postanowienie o zwrocie zatrzymanego prawa jazdy doręcza się jego właścicielowi. Na postanowienie to zażalenie nie przysługuje.

Wydanie postanowienia o zatrzymaniu prawa jazdy jest równoznaczne z zawieszeniem uprawnień do kierowania pojazdami. Zatem kierowanie pojazdem przez taką osobę stanowi wykroczenie określone w art. 94 § 1 kodeksu wykroczeń, zagrożone grzywną do 5000 zł.

WŁAŚCIWOŚĆ STAROSTY

Starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy w wypadku gdy:

1. upłynął termin ważności prawa jazdy;
2. kierujący pojazdem przekroczył dopuszczalną prędkość o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym;
3. kierujący pojazdem silnikowym przewoził osoby w liczbie przekraczającej liczbę miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym (pozwoleniu czasowym) lub wynikającą z konstrukcyjnego przeznaczenia pojazdu niepodlegającego rejestracji;
4. kierowca wykonywał przewóz drogowy, do którego mają zastosowanie przepisy rozporządzenia 561/2006 lub umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), pojazdem wyposażonym w tachograf (ust. 1 pkt 7) i naruszył obowiązki z nim związane.

Starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy w wypadkach wyżej wskazanych w pkt 2–4 na okres 3 miesięcy, nadając jej rygor natychmiastowej wykonalności. Jeżeli osoba kierowała pojazdem silnikowym pomimo wydania decyzji administracyjnej o zatrzymaniu jej prawa jazdy z tych powodów, starosta wydaje decyzję administracyjną o przedłużeniu okresu, na który zatrzymano prawo jazdy do 6 miesięcy. W wypadku gdy po zatrzymaniu elektronicznego lub fizycznego zatrzymania prawa jazdy z tych powodów, a przed wydaniem decyzji przez starostę o jego zatrzymaniu osoba kierowała pojazdem silnikowym, starosta wydaje tę decyzję na okres 6 miesięcy. Kierowanie pojazdem silnikowym w tym przedłużonym okresie powoduje cofnięcie uprawnienia do kierowania pojazdami.

Ponadto starosta wydaje decyzję administracyjną o zatrzymaniu prawa jazdy z przyczyn, które nie uzasadniają zatrzymania elektronicznego lub fizycznego zatrzymania prawa jazdy. Ma to miejsce w przypadku, gdy osoba posiadająca prawo jazdy lub pozwolenie na kierowanie tramwajem:

1. nie przedstawiła w wymaganym terminie zaświadczenia o ukończeniu:
2. kursu dokształcającego w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego,
3. praktycznego szkolenia w zakresie zagrożeń w ruchu drogowym,
4. kursów reedukacyjnych w zakresie problematyki przeciwalkoholowej i przeciwdziałania narkomanii;
5. nie przedstawiła w wymaganym terminie orzeczenia:
   1. o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdem,
   2. o istnieniu lub braku przeciwwskazań psychologicznych do kierowania pojazdem;
6. uzyskania informacji o cofnięciu świadectwa kwalifikacji zawodowej, na podstawie którego dokonano w prawie jazdy wpisu. W tym przypadku prawo jazdy zostaje unieważnione przez właściwy organ.

Starosta wydaje decyzję w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy w terminie 21 dni od dnia powzięcia informacji o zatrzymaniu prawa jazdy.

Zwrot zatrzymanego prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem następuje po ustaniu przyczyny zatrzymania oraz po uiszczeniu opłaty ewidencyjnej. Jeżeli od dnia zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem upłynął okres przekraczający rok, warunkiem wydania prawa jazdy lub pozwolenia na kierowanie tramwajem jest uzyskanie pozytywnego wyniku kontrolnego sprawdzenia kwalifikacji.

Od decyzji starosty w przedmiocie zatrzymania prawa jazy przysługuje odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem starosty, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia.